Warsztaty dot. wypracowania działań adaptacyjnych styczeń 2025 r.

II tura warsztatów dotyczących wizji, celów oraz wypracowania działań adaptacyjnych za nami.

W toku prac nad Regionalnym Planem Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego w styczniu 2025 r.,  w każdym z subregionów województwa śląskiego odbyły się warsztaty dot. wizji, celów, a także wypracowania działań adaptacyjnych skierowane z jednej strony do mieszkańców, przedstawicieli nauki, organizacji pozarządowych i biznesu, a z drugiej do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. II turę warsztatów podobnie jak poprzednim razem przeprowadzili przedstawiciele wykonawcy RPA, tj. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. Warsztaty odbywały się w blokach wg. poniższego harmonogramu:

W warsztatach udział wzięło łącznie 161 osób, z czego 61 z nich stanowili mieszkańcy poszczególnych subregionów województwa.

Organizacja warsztatów umożliwiła zapoznanie interesariuszy z wynikami analizy potrzeb adaptacyjnych subregionów wynikających z Diagnozy do Regionalnego Planu Adaptacji oraz omówienie wniosków z analizy wizji i celów strategicznych określonych w dokumentach strategicznych. Podczas spotkań uczestnicy wypracowywali najważniejsze dla poszczególnych subregionów słowa kluczowe do wizji i celu nadrzędnego RPA oraz zaproponowali odpowiadające im działania adaptacyjne.

Słowa klucze do wizji i celu Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego

W subregionie centralnym dominowały kwestie związane z bezpieczeństwem, jakością życia i gospodarką wodną. W subregionie zachodnim pojawiły się głosy dotyczące miejskiej wyspy ciepła, edukacji klimatycznej oraz rozwoju terenów zielonych w miastach. Mieszkańcy subregionu południowego podkreślali konieczność współistnienia z naturą i dbałości o gospodarkę wodną, natomiast w subregionie północnym najczęściej wskazywano na potrzebę rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury i ochrony różnorodności biologicznej.

Wytypowanie słów kluczy przez uczestników warsztatów umożliwiło ekspertom z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który opracowuje dokument, uzyskanie odpowiedzi na pytanie, jak mieszkańcy województwa śląskiego wyobrażają sobie region w 2030 roku i jakie kwestie z ich punktu widzenia są najważniejsze w odniesieniu do adaptacji do zmian klimatu. Wizja Regionalnego Planu Adaptacji ma bowiem pokazać, jak ma być postrzegane województwo śląskie w kontekście adaptacji do zmian klimatu za 5 lat. Słowa klucze pozwolą wypracować odpowiednie działania adaptacyjne, które mają kluczowe znaczenie dla przyszłości województwa.

Przykłady działań adaptacyjnych

W obszarze gospodarki wodnej podkreślono konieczność zabezpieczenia ujęć wody przed skutkami zmian klimatu, racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi oraz renaturyzacji rzek w celu zwiększenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

W kontekście zdrowia publicznego wskazano na potrzebę wspierania profilaktyki zdrowotnej, szczególnie w kontekście ekstremalnych temperatur, rozwoju mobilnej służby zdrowia na terenach wiejskich oraz wprowadzenia wolontariatu klimatycznego, który mógłby wspierać osoby starsze i najbardziej narażone na skutki zmian klimatu.

Ochrona przyrody i błękitno-zielona infrastruktura to kolejne, bardzo istotne aspekty adaptacji do zmian klimatu. Kluczowe będą działania na rzecz tworzenia nowych form ochrony przyrody oraz utrzymania korytarzy ekologicznych. W miastach planuje się rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, w tym parków kieszonkowych, zielonych dachów i ogrodów deszczowych, a także powrót do naturalnych rozwiązań w gospodarowaniu wodami opadowymi.

Podczas warsztatów podkreślono także wagę bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego. Zwrócono uwagę na potrzebę lepszej koordynacji służb ratowniczych i dostosowania ich do reagowania na ekstremalne zjawiska pogodowe. Wdrożenie skutecznego systemu wczesnego ostrzegania o anomaliach pogodowych i zagrożeniach klimatycznych pozwoli na szybszą reakcję i zwiększy bezpieczeństwo mieszkańców.

W zakresie energetyki podkreślono znaczenie rozwoju odnawialnych źródeł energii i dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia w energię. Kluczowe będzie również tworzenie klastrów i spółdzielni energetycznych, które zwiększą bezpieczeństwo energetyczne regionu.

Transport również musi zostać dostosowany do wyzwań klimatycznych. Podczas warsztatów zwrócono uwagę na konieczność integracji transportu publicznego, ułatwienia przesiadek i skrócenia czasu podróży. Zaproponowano także rozbudowę sieci kolei regionalnych i tras pieszo-rowerowych.

Adaptacja do zmian klimatu wymaga również budowania świadomości społecznej i edukacji mieszkańców. W związku z tym zaproponowano organizowanie warsztatów i kampanii edukacyjnych na temat odporności klimatycznej, wsparcie dla samorządów w szkoleniu pracowników i mieszkańców oraz stworzenie platformy wymiany wiedzy i doświadczeń w zakresie działań adaptacyjnych.

Elementem zamykającym cykl warsztatów dla mieszkańców oraz przedstawicieli samorządów terytorialnych był webinar podsumowujący, który odbył się 7 lutego 2025 r., a w którym udział wzięło aż 130 osób.

Zarządowi Województwa Śląskiego bardzo zależy na tym, żeby Regionalny Plan Adaptacji był dokumentem wdrożeniowym, skrojonym na miarę, dlatego spotkania w terenie były istotnym elementem w procesie szerokiej partycypacji. Nie ulega wątpliwości, że województwo śląskie jest bardzo zróżnicowane pod kątem obszarów szczególnie wrażliwych na zmiany klimatu: obok terenów pogórniczych występują tereny mocno zurbanizowane, tereny górskie czy też tereny leśne i rolnicze. Spotkania w subregionach pomogły lepiej zrozumieć potrzeby mieszkańców w kontekście specyfiki subregionów, a to z kolei będzie kluczowe dla kolejnego etapu prac nad RPA jakim będzie wybór opcji adaptacji do zmian klimatu dla całego województwa, czyli takich działań które bezpośrednio odpowiedzą na występowanie zjawisk związanych ze zmianami klimatu specyficznych dla danego obszaru. 

Kolejna tura warsztatów w subregionach dotycząca wyboru opcji adaptacji zaplanowana jest już na koniec marca 2025 r.