Jak skutecznie angażować mieszkańców w działania na rzecz klimatu i środowiska?

Przypominamy, że mieszkańcy województwa śląskiego mogą od 14 sierpnia do 3 września 2025 roku wziąć udział w konsultacjach społecznych nad pierwszym w Polsce Regionalnym Planem Adaptacji do zmian klimatu. Plan wskazuje, jak region powinien przygotować się na wyzwania związane z kryzysem klimatycznym, a jego skuteczność – jak zaznaczono podczas środowego briefingu prasowego w Czechowicach-Dziedzicach – zależy od aktywnego udziału społeczności lokalnych na każdym etapie jego tworzenia i wdrażania.

Plan ma na celu przygotowanie województwa, samorządów lokalnych i mieszkańców regionu do podejmowania skutecznych działań adaptacyjnych, ograniczenia wrażliwości regionu na skutki zmian klimatu oraz wzmocnienia jego zdolności do radzenia sobie z wyzwaniami klimatycznymi. Dokument uzupełnia „Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego – Śląskie 2030. Zielone Śląskie”, rozszerzając ją o kwestie związane z klimatem i adaptacją do jego zmian.

Podczas spotkania, które odbyło się 20 sierpnia w Centrum Ekologii i Zieleni w Czechowicach-Dziedzicach, podkreślano znaczenie aktywnego włączania społeczności lokalnych w procesy decyzyjne dotyczące klimatu, a także wielowymiarowego charakteru działań. Sama lokalizacja wydarzenia miała symboliczny wymiar – CEiZ to ośrodek, który w wyjątkowy sposób łączy funkcje informacyjne, doradcze i edukacyjne z utrzymaniowymi. Jego misją jest przekładanie wiedzy i idei na konkretne, praktyczne działania – od projektów opartych na naturze po realizacje infrastrukturalne.

– Zmiany klimatu wymagają kompleksowego podejścia – zarówno działań twardych – infrastrukturalnych, jak i miękkich – edukacyjnych i społecznych. Samorząd Województwa Śląskiego podejmując działania w obszarze ochrony środowiska skupia się na wieloaspektowym charakterze tych projektów. Taki też jest Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu, który pełni rolę wspierającą działania adaptacyjne podejmowane przez samorządy lokalne, a Samorząd Województwa może koordynować te działania, co całościowo daje największą szansę na budowanie regionu odpornego i przyjaznego do życia. To plan tworzony wspólnie – przez samorząd województwa, lokalne gminy, instytucje i mieszkańców. Już sama Diagnoza RPA pokazała, ze nasze województwo nie jest jednolite pod względem wrażliwości na zmiany klimatu, każdy subregion ma swoją specyfikę. Czechowice-Dziedzice to miasto, które zawczasu zaplanowało i zrealizowało inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę, niwelujące skutki choćby gwałtownych opadów – szczególnie dotkliwych w południowej części regionu – powiedział Jacek Jarco, Przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego.

Z kolei podczas spotkania w Krzepicach, które odbyło się 21 sierpnia, szczególnie akcentowano, jak istotne jest włączanie lokalnej społeczności w procesy decyzyjne dotyczące klimatu. Burmistrz Krzepic zaznaczył, że skuteczna adaptacja wymaga nie tylko działań odgórnych, ale także aktywnego udziału mieszkańców – od konsultacji po realizację projektów w terenie.

– Od startu projektu „Śląskie. Przywracamy błękit” w 2022 r. zrealizowaliśmy dziesiątki inicjatyw. Dzięki aktywnemu udziałowi mieszkańców w programie „Czyste Powietrze” udało się pozyskać dotacje o łącznej wartości ponad 18 mln zł, co przełożyło się na wymianę źródeł ciepła, termomodernizacje i inwestycje w OZE. Powstały innowacyjne formy edukacji, takie jak gry terenowe, konkursy oraz pikniki ekologiczne EKOSFERA w niemal każdym sołectwie. Trwają również prace nad utworzeniem Leśnego Parku Gminnego – inwestycji, której koncepcja powstaje przy szerokim udziale mieszkańców. Jestem przekonany, że sukces tych inicjatyw to bezpośredni efekt zaangażowania lokalnej społeczności oraz współpracy wielu podmiotów. Cieszy mnie, że Regionalny Plan Adaptacji tworzony jest przy współudziale wszystkich interesariuszy, w tym mieszkańców województwa śląskiego, co gwarantuje, że będzie on odpowiadał realnym potrzebom i wyzwaniom naszego regionu – powiedział Mateusz Kluba, Burmistrz Krzepic.

Regionalny Plan Adaptacji podkreśla, że adaptacja do zmian klimatu to nie tylko obowiązek władz, ale też szansa dla społeczności i lokalnej gospodarki. Przewidziane działania pozwolą m.in. na poprawę jakości życia mieszkańców, rozwój gospodarki niskoemisyjnej, lepsze zarządzanie zasobami wodnymi i energetycznymi oraz ochronę ekosystemów.

– Wypracowanie Regionalnego Planu Adaptacji w oparciu o konsultacje społeczne jest dla nas niezwykle ważne. Chcemy, by ten dokument był wspólnym projektem – opartym na doświadczeniu samorządów, głosach mieszkańców i wiedzy eksperckiej. Tylko wtedy może stać się realnym narzędziem, które odpowiada na potrzeby regionu i skutecznie chroni jego społeczności przed skutkami zmian klimatu. To szczególnie ważne w tak zróżnicowanym województwie jak nasze, gdzie każde miasto i gmina mierzą się z innymi wyzwaniami – podkreślał Grzegorz Boski, Wicemarszałek Województwa Śląskiego.

Gdzie znaleźć dokument i jak zgłaszać uwagi?

Z treścią projektu Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego można się zapoznać w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w zakładce Konsultacje społeczne. Uwagi i propozycje działań adaptacyjnych należy zgłaszać wyłącznie na Formularzu uwag:

• w formie pisemnej – na adres: Departament Projektów Regionalnych, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice lub w Kancelarii Ogólnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego (w godzinach pracy Urzędu);
• za pośrednictwem poczty elektronicznej na adres: klimat@slaskie.pl;
• za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej ePUAP lub za pośrednictwem platformy e-Doręczenia;
• ustnie – w Departamencie Projektów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, al. Korfantego 83, 40-161 Katowice pok. 101 (w godzinach pracy Urzędu).

Dlaczego warto wziąć udział?

Konsultacje społeczne projektu Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu to realna szansa na wpływ na kształt dokumentu, który będzie miał bezpośrednie przełożenie na codzienne życie mieszkańców regionu. Plan dotyczy tak istotnych kwestii jak bezpieczeństwo w czasie ekstremalnych zjawisk pogodowych, dostęp do wody, rozwój zielonej infrastruktury w miastach, zdrowie publiczne czy odporność lokalnej gospodarki. Zgłoszone uwagi i opinie pomogą lepiej dopasować działania do lokalnych potrzeb – zarówno w dużych aglomeracjach, jak i w mniejszych miejscowościach. Udział w konsultacjach to możliwość współtworzenia rozwiązań, które będą wdrażane w najbliższych latach – w miejscu, w którym mieszkamy, pracujemy i żyjemy.